Empayar Turki Uthmaniyah

Kelemahan Kerajaan Abbasiyah telah menyebabkan kemunculan kerajaan kecil seperti Saljuk di Turki. Salah sebuah pemerintahan di bawah Saljuk ialah Anatolia yang berjaya menguasai kerajaan lain hingga membentuk kerajaan Turki Uthmaniyah. Uthmaniyah berasal dari nama pengasa kerajaan ini iaitu Uthman bin Ertughrul yang merupakan amir kawasan barat Anatolia yang bersempadan dengan empayar Byzantine. Byzantine berjaya ditumpaskan oleh Uthman, maka ramai ghazi dan pemimpin masyarakat bersatu di bawah Uthman dan bersama-sama memperluas taklukan.

Antara sumbangan Kerajaan Turki Uthmaniyah ialah:

• Bertahan selama 600 tahun sebagai empayar Islam.
• Istanbul menjadi pusat pentadbiran dunia Islam.
• Kanun Suleiman diperkenalkan.
• Istanbul menjadi kota perdagangan timur dan barat.
• Sistem pendidikan yang mantap.
• Penulisan Ensiklopedia berkaitan sains Islam.
• Pembinaan masjid Sultan Ahmed (Masjid Biru) di Istanbul.

Pada awal abad ke-20, empayar ini merosot keranan pemimpin lemah, keruntuhan sistem cukai dan pemberontakan.

Empayar Bani Abbasiyah

Kerajaan Bani Abbasiyah bermula selepas Revolusi Abbasiyah berjaya menjatuhkan kerajaan Bani Umaiyah. Gerakan ini dimulakan oleh Ali bin Abdullah. Pusat operasi gerakan ini ialah di Khurasan, Kufah dan Humaimah. Pemimpin terkenal kerajaan ini ialah Abu Salamah dan Abu Muslim. Pusat pemerintahan kerajaan Bani Abbasiyah telah berpindah dari Damsyik ke Baghdad. Kerajaan ini mengamalkan sistem warisan atau monarki.

Antara sumbangan kerajaan Bani Abbasiyah ialah:

• Baghdad menjadi kota intelektual.
• Karya asing (falsafah dan sains Yunani) diterjemah ke bahasa Arab.
• Islam mememelihara warisan ilmu sedangkan Eropah dilanda Zaman  Gelap.
• Baitulhikmah dibina.
• Penglibatan ulama dalam bidang penulisan.

Kerajaan ini berakhir apabila ditawan oleh tentera Monggol yang diketuai oleh Hulagu Khan.

Empayar Bani Umaiyah

Kerajaan Bani Umaiyah diasaskan oleh Muawiyah bin Abu Sufyan, selepas penyerahan kuasa daripada Ali untuk mengelakkan perpecahan umat Islam. Pusat pemerintahan kerajaan Bani Umaiyah berada di Damsyik(diasaskan oleh Khalifah Muawiyah),  kemudian berpindah ke Cordova(diasasaskan oleh Amir Abdul Rahman al-Dakhil). 

Antara sumbangan kerajaan Bani Umaiyah ialah:

1. Bidang politik
• Sistem khalifah, sistem wazarah, sistem gabenor, sistem urus setia, penubuhan Diwan al-Jundiy, penubuhan baitulmal.
2. Bidang sosial
• Ilmu pengetahuan, bahasa Arab sebagai bahasa rasmi, lahir imuwan-ilmuwan Islam, Cordova sebagai pusat keilmuwan.

Kejatuhan pemerintahan kerajaan Bani Umaiyah bermula apabila golongan Mawali merasa didiskriminasi apabila tidak mendapat tempat dalam jawatan dan dikenakan cukai yang tinggi. Bani Umaiyah yang mentadbir juga mula tidak menitikberatkan ajaran Islam. Natijahnya, golongan Mawali mula menyertai golongan Abbasiyah. Orang Islam Syiah dan Khawarij turut menentang sistem warisan yang diamalkan oleh Bani Umaiyah. Gerakan Revolusi Abbasiyah berjaya menumbangkan kerajaan Bani Umaiyah.

Sumbangan Tamadun Islam Kepada Peradaban Dunia

1. Impak tamadun Islam
• Tamadun Islam mula mendominasi dunia sejak abad ke-7 hingga abad ke-18 masihi. Dalam tempoh yang sesingkat itu, tamadun Islam berjaya melahirkan ramai sarjana-sarjana ulung Islam di mana tidak dapat ditandingi ole bangsa lain.
2. Pencapaian sarjana Islam
• Ahli sarjana Islam merupakan pengasas terhadap percubaan kaedah sains dalam pengertian moden serta merangsang perkembangan sains pada zaman selepasnya.
• Hasil karya cendekiawan Islam menjadi batu asas kemunculan Zaman Baru di Eropah.
3. Pengaliran ilmu Islam ke Eropah
• Andalusia mendominasi peranan sebagai pusat ilmu.
• Hubungan dagang dan diplomatik antara negara Islam dan negara Kristian Eropah turut membantu dalam berkembangnya tamadun Islam.
• Peranan gerakan terjemahan khususnya golongan Yahudi dalam menterjemahkan karya-karya Islam mendorong berlakunya penyebaran tamadun Islam ke Eropah.
• Pembinaan balai-balai cerap yang lengkap dengan peralatan astronomi termasuk astrolab melambangkan kemajuan dalam kegiatan keilmuan Islam.
• Tamadun Islam turut melahirkan ramai cendekiawan dalam bidang perubatan yang menyumbang dalam luasnya ilmu perubatan pada hari ini.
4. Kegiatan-kegiatan keilmuan
• Keadaan dalam wilayah Islam secara keseluruhannya adalah aman membolehkan pemerintah dan rakyat sama-sama memberi fokus terhadapkegiatan keilmuan dan kebudayaan.
• Peranan pemerintah yang memberi dorongan terhadap kecintaan ilmu pengetahuan turut membantu dalam pengkajian oleh sarjana-sarjana Islam.

Ibnu Sina tokoh karyawan dan cendekiawan dalam bidang perubatan 

Ibnu Battuta pakar dalam pelayaran

Faktor-faktor Kemerosotan Tamadun Islam

Faktor-faktor utama yang mendorong kemerosotan tamadun Islam hampir serupa dengan tamadun lain iaitu:

1. Pemerintah yang lemah
• Negara yang diperintah oleh pemerintah yang lemah akan mudah menjadi kucar-kacir, ketidakstabilan politik, kelumpuhan ekonomi dan perpecahan negar menjadi wilayah-wilayah kecil.
2. Berlaku penyelewengan dan keruntuhan akhlak
• Semua bentuk-bentuk penyelewengan dan gejala keruntuhan akhlak dianggap sebagai perkara biasa sedangkan golongan amar makruf nahi mungkar dianggap kolot dan antikemajuan.
3. Kekurangan sumber ekonomi
• Sumber ekonomi yang kurang boleh membawa kepada kecelaruan sosial seperti kegiatan mencuri  dan sebagainya atas desakan hidup.

Antara faktor lain:

1. Kegiatan ilmu yang merosot
• Kurang penghasilan karya-karya baru mengakibatkan sarjana Barat mengambil alih tempat sarjana-sarjana Islam sebagai pemula.
2. Ancaman musuh luar
• Musuh luar telah menghancurkan dan membawa pulang khazanah ilmu milik umat Islam ke negara mereka.
• Musuh luar menawan bangunan-bangunan milik kerajaan Islam dan menukar fungsi banguna tersebut.
3. Bencana alam
• Wabak penyakit, kemarau panjang, banjir besar, ribut taufan, tsunami dan gempa bumi merupakan faktor yang mampu meruntuhkan sesebuah tamadun.
• Fenomena alam telah mngorbankan ratusan ribu nyawa manusia dan meranapkan bandar-bandar.

Ribut pasir

Faktor-faktor Kecemerlangan Tamadun Islam

Faktor utama kecemerlangan Tamadun Islam ialah keyakinan umat Islam terhadap ajaran Islam.

• Ajaran Islam menitikberatkan perkembangan akal dalam mencari kebenaran. Ia mendedahkan umat Islam agar menerokai bidang-bidang ilmu yang boleh dicapai oleh akal serta dapat membantu kehidupan ummah di dunia dan akhirat.
• Ajaran Islam tidak membezakan kedudukan, pangkat atau harta kerana setiap manusia ialah hamba Allah SWT semata-mata.

Antara faktor lain ialah:

• Pemerintah yang bertakwa dan bijaksana
• Politik yang stabil
• Kegiatan keilmuan yang meluas
• Keadilan yang menyeluruh
• Ketenteraan yang kuat
• Kedudukan yang strategik
• Prasarana yang sempurna
• Keterbukaan kepada tamadun lain

Faktor-faktor Kelahiran Tamadun Islam

Faktor utama kelahiran tamadun Islam ialah ajaran Islam itu sendiri.

• Islam menekankan akidah dibina atas keyakinan berasaskan ilmu. Kemantapan akidah adalah teras pembanguna tamadun manusia.
• Islam mementingkan ilmu pengetahuan dan penggunaan akal dalam mencari kebenaran.
• Berfikir amat perlu dalam mencari kebenaran dan tidak boleh menerima sesuatu secara jahil.
• Al-Quran merangkumi segenap ilmu yang tidak akan habis ditimba manusia.
• Al-Quran dan Sunnah sentiasa menggalakkan umat Islam untuk mendalami pelbagai bidang ilmu.

Berfikir

Sumber tamadun Islam

1. Al-Quran
• Al-Quran adalah mukjizat terbesar Rasulullah SAW. Al-Quran merupakan sumber utama kepada kelahiran tamadun Islam. Al-Quran merupakan wahyu Allah SWT yang diturunkan kepada Nabi Muhammad SAW melalui perantaraan malaikat Jibril a.s. Al-Quran mengandungi syariat Islam yag merangkumi semua aspek kehidupan, ketuhanan, ibadah, alam ghaib dan sebagainya.

Al-Quran

1. Al-Sunnah
• Sunnah adalah setiap perkara yang meliputi perkataan, perbuatan dan sifat keperibadian Nabi Muhammad SAW. 
• Sunnah berperanan sebagai pentafsir Al-Quran serta menjelaskan perkara-perkara yang terkandung di dalam Al-Quran.
2. Al-Ijtihad
• Ijtihad merupakan penyelidikan yang dilakukan para ulama mujtahidin sebagai satu inisiatif untuk menyelesaikan permasalahan semasa umat Islam sekiranya perkara tersebut tidak disentuh oleh Al-Quran mahupun Sunnah.

Manifestasi dan Sifat-sifat Tamadun Islam

• BERSIFAT RABBANI
• Terpimpin dan mengatur perjalanan ke arah mengabdikan diri kepada Allah SWT

• BERSIFAT KEAGAMAAN
• Melaksanakan perintah Allah dan mengamalkan Islam sepenuhnya

• BERSIFAT TETAP DAN TIDAK BERUBAH
• Setiap Muslim wajib menyesuaikan kehidupan mereka dengan nilai-nilai Islam

• SEMPURNA DAN SEIMBANG
• Pembangunan rohani dan jasmani yang seimbang
• Kehidupan yang seimbang di dunia dan di akhirat

• SESUAI DENGAN FITRAH MANUSIA
• Cenderung kepada kebenaran dan menolak kebatilan
• Mengikuti batas-batas fitrah menurut syarak

• BERSIFAT TERBUKA
• Kesediaan menerima semua nilai murni tamadun lain yang tidak bercanggah dengan dengan prinsip-prinsip asas Islam

• SEPANJANG ZAMAN
• Tidak terbatas kepada tempoh masa tertentu

Prinsip tamadun Islam

• KEIMANAN DAN PENGABDIAN DIRI KEPADA ILLAHI
• Prinsip utama dalam hidup yang bertamadun ialah sekuat mana usaha seseorang itu beriman kepada Allah SWT
• Benar dan amanah
• Benar bermaksud kecenderungan untuk jujur dalam pemikiran, perkataan dan perbuatan
• Amanah bermaksud melaksanakan tanggungjawab yang dipikul sebagai hamba Allah, khalifah dan Ahli masyarakat

• MATLAMAT TAMADUN ISLAM
• Memperoleh kebaikan dan kesejahteraan dalam kehidupan di dunia dan akhirat
• Melaksanakan amar ma'ruf dan nahi mungkar

• JALAN MENCAPAI MATLAMAT TAMADUN ISLAM
• Manusia perlu sentiasa menjaga hubungan baik dengan Allah SWT, hubungan dengan sesama manusia dan hubungan dengan seisi alam.
• Perbezaan bangsa hanyalah untuk tujuan perpaduan dan saling membantu.
• Ukura kemuliaan di sisi Allah SWT berdasarkan ketakwaan dan pengabdian diri kepadaNya

• ADAB-ADAB DALAM PEMBINAAN TAMADUN
• Seluruh sumber alam ini harus dimanfaatkan untuk kesejahteraan hidup di dunia tanpa melanggar adab-adab dan tidak melakukan kerosakan di muka bumi atau berbangga-bangga sedangkan segala apa yang ada di dunia ini hanyalah pinjaman semata-mata.

• TAMADUN MESTILAH MENGIKUT MAQASID AL-SYARIAH
• Memelihara agama
• Menjaga nyawa
• Memelihara kewarasan akal
• Menjaga maruah dan keturunan manusia
• Melindungi harta benda manusia

Pemerintahan Khulafa ar-Rasyidin

Khulafa ar-Rasyidin bererti wakil atau khalifah yang benar atau lurus. Mereka merupakan waris kepimpinan Rasulullah SAW selepas kewafatan baginda. Perlantikan mereka dibuat secara syura atau pilihan oleh khalifah sebelumnya. Khulafa ar-Rasyidin terdiri daripada empat sahabat Nabi Muhammad SAW iaitu Saiyidina Abu Bakar as-Siddiq r.a., Saiyidina Umar al-Khattab r.a., Saiyidina Uthman bin Affan r.a. dan Saiyidina Ali bin Abi Talib r.a.

Selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w., sebuah majlis yang dihadiri oleh golongan Ansar dan Muhajirin ditubuhkan untuk melantik seorang khalifah bagi memimpin umat Islam. Hasil daripada perjumpaan itu, Saiyidina AbuBakar dilantik dan menjadi khalifah pertama umat Islam. Antara jasa beliau ialah memerangi golongan Riddah dan mengumpulkan ayat-ayat al-Quran.

Semasa pemerintahan singkat Saidina Abu Bakar, Saiyidina Umar merupakan penasihat Saiyidina Abu Bakar. Saiyidina Abu Bakar mencalonkan Saiyidina Umar sebagai penggantinya sebelum kematiannya pada tahun 634M. Dengan itu Saiyidina Umar menjadi khalifah kedua umat Islam. Antara sumbangan beliau ialah membentuk majlis syura, membahagikan wilayah-wilayah Islam.memperbaharui taraf golongan hamba dan menggalakkan kegiatan keilmuan dan pelajaran.

Saiyidina Uthman bin Affan r.a. telah dilantik menjadi khalifah setelah wafatnya Khalifah Umar. Ketika pemerintaha beliau, telah berlaku satu pertelingkahan mengenai cara bacaan Al-Quran. Lalu beliau meminjam suhuf daripad Hafsa. Kemudian beliau memerintahkan 4 orang sahabat untuk menyalin semula al-Quran dalam bentuk kesamaan bacaan(Mushaf Uthmani).

Setelah kewafatan Saiyidina Uthman, keputusan ahli Syura mencadangkan Saidina Ali supaya menjadi khalifah tetapi Saiyidina Ali menolak. Namun, setelah didesak, beliau akhirnya menerima. saidina Ali telah melantik gabenor-gabenor baru bagi menggantikan pentadbir-pentadbir yang dilantik oleh Saidina Uthman. Saiyidina Ali turut memindahkan pusat pentadbiran Islam daripada Madinah ke Kufah, Iraq.

Garis masa pemerintahan Khulafa ar-Rasyidin

Penyebaran Islam oleh Baginda Muhammad S.A.W

Kelahiran tamadun Islam bermula setelah Nabi Muhammad SAW menerima wahyu daripada Allah SWT melalui malaikat Jibril a.s. (surah al-Muddasir). Nabi melakukan pendakwahan secara berperingkat. Nabi Muhammad SAW berdakwah secara rahsia selama 3 tahun iaitu untuk keluarga terdekat, para sahabat dan kaum kerabat. Kemudiannya Nabi Muhammad SAW berdakwah secara terbuka selama 10 tahun setelah turunnya wahyu daripada Allah SWT yang menyuruh Nabi Muhammad SAW berdakwah secara terbuka. Di sini terbukti bahawa Rasulullah SAW memiliki sifat-sifat terpuji iaitu tabligh yang bermaksud menyampaikan. 

Pada peringkat awal, hanya sejumlah kecil ahli keluarga baginda SAW dan sejumlah kecil golongan hamba yang menerima kedatangan Islam. Islam membawa satu konsep yang tidak dapat diterima oleh golongan jahiliah ketika itu iaitu Islam memberikan layanan yang sama kepada setiap umat manusia taanpa mengambil kira kedudukan pangkat atau harta. Pada ketika itu, golongan jahiliah adalah golongan yang angkuh dan hidup secara kabilah. semangat assabiyah tertalu tinggi dalam diri mereka. Kehadiran Islam dianggap sebagai satu cabaran. Namun penganut Islam semakin bertambah kerana Rasulullah SAW sendiri mempunyai keperibadian yang terpuji.

Islam menerima tentangan yang kuat dari golongan jahiliah. Islam ditentang kerana konsep persamaan taraf dan ikatan persaudaraan. Antar penentangan yang dilakukan ialah sekatan ekonomi terhadap umat Islam dan penyeksaan terhadap golongan hamba yang memeluk Islam. Rasulullah SAW juga pernah ditawarkan wanita cantik dan harta namun imannya tidak goyah kerana tawaran kaum Quraisy itu. Kaum Quraisy sangat bimbang kerana berfikiran bahawa kedatangan Islam akan menyebabkan kuasa politik akan beralih dan aktiviti ekonomi terganggu.

Penentangan kian hebat selepas Abu Talib dan isteri baginda, Khadijah meninggal dunia. Nabi membenarkan orang Islam mendapatkan pelindungan di Habsyah. Nabi dan Zaid Harithah ke Taif tetapi kurang berkesan. Nabi tetap sabar sehingga akhirnya berhijrah ke Madinah. Nabi berhijrah ke Madinah setelah menerima perintah Allah dan telah dijemput oleh suku Aus dan Khazraj.

Penghijrahan umat Islam disambut baik oleh penduduk Madinah. Umat Islam diberi tempat tinggal dan layanan yang baik. Malahan penduduk bukan Islam Madinah juga telah menerima umat Islam dengan baik.